Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή - Θεολογική Προσέγγιση

Διαδικασία έγχυσης του γονικού DNA στο κύτταρο δότη

κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης

Τήν τελευταία δεκαετία σέ Συνέδρια στήν Ἑλλάδα καί τό ἐξωτερικό, σέ Σχολές Γονέων,

σέ ραδιοφωνικές καί τηλεοπτικές ἐκπομπές, σέ ὁμιλίες σέ Μητροπόλεις καί Ἐνορίες δόθηκε ἡ

εὐκαιρία νά ἀναπτυχθεῖ ἡ προβληματική του θέματος τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς

ἀπό τή θεολογική της πλευρά. Τά θέματα τῆς στειρότητας καί ἀτεκνίας συνεχίζουν νά

ἀπασχολοῦν τούς συνανθρώπους μας καί μάλιστα ἀρκετοί προστρέχουν ἀρχικά σέ συμβουλές «πνευματικῶν» πατέρων. Ὅσο κι ἄν σήμερα γίνεται λόγος γιά τήν ἀποθρησκειοποίηση τῆς κοινωνίας μας,    ἀκόμη καί στά εὐαίσθητα θέματα γονιμότητας, πολλά ζευ-

γάρια πρῶτα ρωτοῦν τόν πνευματικό τους πατέρα, καί κατόπιν τούς εἰδικούς γονιμολό-

γους ἰατρούς.

Ἡ πρώτη γέννηση παιδιοῦ μέ τή μέθοδο τῆς ἐξωσωματικῆς γονιμοποίησης ἀναφέρ-

θηκε ἐπίσημα τό 1978 στήν Ἀγγλία μέ τή γέννηση τῆς Louise Brown. Αὐτή ἔγινε γνωστή ὡς

τό παιδί τοῦ σωλῆνα καί ἀποτέλεσε τήν ἀρχή γιά τήν ἐφαρμογή τῆς μεθόδου σέ παγκόσμια

κλίμακα. Οἱ ἰατροί R.G. Edwards - P.C. Steptoe, ἀνακοίνωσαν στίς 25 Ἰουλίου τοῦ 1978 τή

γέννηση μέ καισαρική τομή ὑγιέστατου κοριτσιοῦ μέ βάρος 2.700 γραμμάρια ἀπό ἔγγαμη

μητέρα, ἡ ὁποία δέν εἶχε ἀποκτήσει μέχρι τότε παιδιά. Ἡ κυοφορία τῆς Louise Brown διήρκησε 16 ἑβδομάδες καί 5 ἡμέρες ἀπό τήν ἐμφάνιση τῆς τελευταίας περιόδου τῆς γυναίκας.

Ἐπιπλέον, τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1984, οἱ Times τῆς Νέας Ὑόρκης δημοσίευσαν τή γέννηση τέκνου,

γιά πρώτη φορά προερχόμενου ἀπό κατεψυγμένο ἔμβρυο. Τό ἔμβρυο εἶχε δημιουργηθεῖ μέ

ὁμόλογη ἐξωσωματική γονιμοποίηση καί εἶχεκαταψυχθεῖ γιά 2 μῆνες, προτοῦ ἐμφυτευθεῖ

στή μήτρα τῆς μητέρας του. Στήν περίπτωση ὁμόλογης γονιμοποίησης τό σπέρμα λαμβάνεται ἀπό τό σύζυγο. Στήν ἐτερόλογη γονιμοποίηση τό σπέρμα λαμβάνεται ἀπό δότη, εἴτε σέ νωπή μορφή, εἴτε ἀπό τίς τράπεζες σπέρματος, ὅπου ἔχει καθαρισθεῖ προηγουμένως καί καταψυχθεῖ γιά φύλαξη. Ἡ συλλογή ὠαρίων ὅμως συνιστᾶ δυσκολότερη διαδικασία, καθώς ἀπαιτεῖται ἡ προσεκτική παρακολούθηση τοῦ μηνιαίου κύκλου τῆς γυναίκας γιά τόν καθορισμό τῆς ὠορρηξίας. Ἐπειδή αὐτό ἀποτελεῖ δυσκολότερη ἐπιλογή, συνήθως χορηγοῦνται φάρμακα γιά νά ρυθμιστεῖ καί νά ἐπιτευχθεῖ ἡ πολύ-ὠορρηξία. Ἡ λήψη ἀρκετῶν ὠαρίων, περίπου 5 ὡς 6 βοηθᾶ τή πιθανότητα ἐπιτυχίας τῆς μεθόδου ἀπό ἰατρική ἄποψη. Ἡ πρακτική αὐτή ἐγείρει τά ση-

μαντικότερα διλήμματα καί ἀντιρρήσεις ἀπό τήν πλευρά τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς, καθώς τά

ληφθέντα ὠάρια γονιμοποιοῦνται in-vitro, ἀλλά δέν τοποθετοῦνται ὅλα στή μήτρα. Με-

ρικά καταψύχονται γιά μελλοντική ἔμβρυο-μεταφορά ἤ καταστρέφονται ἀμέσως ὡς ἀκατάλληλα.

Ἡ ἀγωνία τοῦ ἀνθρώπου μπροστά στή στειρότητα ἀποδεικνύει ὅτι ὁ ἄνθρωπος πολλές φορές ἐπιθυμεῖ νά ἐπιλύσει τά προβλήματα ἀτεκνίας μέ τά τεχνολογικά ἐπιτεύγματα τῆς γενετικῆς, ψάχνοντας ὄχι μακρύτερα ἀπό τούς σωλῆνες καί τά γυαλιά (vitro) τῶν ἰατρικῶν

ἐργαστηρίων, ἀγνοώντας συνήθως τό Δημιουργό Θεό καί τό θέλημά Του στήν ἀναπαραγωγική λειτουργία. 

Μέ τήν ἐξωσωματική γονιμοποίηση ἔγινε δυνατή ἡ δημιουργία ἐμβρύων καί ἡ κατάψυξή τους γιά ἀρκετά χρόνια μέ τήν πρόθεση γιά μελλοντική ἐμφύτευσή τους, ὅμως πιό πιθανή εἶναι ἡ καταστροφή τους παρά ἡ χρησιμοποίησή τους. Ἔτσι, παράγονται ἐργαστηριακά χιλιάδες ἔμβρυα, τά ὁποῖα δέν καταστρέφονται ἄμεσα, ἀλλά καταψύχονται καί ἀποθηκεύονται γιά ἐμφύτευση στό ἄμεσο μέλλον. Συνήθως, μετά ἀπό ἕνα χρονικό διάστημα, κρίνονται ἀκατάλληλα καί καταστρέφονται, ἐκτός κι ἄν τά ἔμβρυα αὐτά χρησιμοποιηθοῦν γιά πειράματα ἤ στή θεραπευτική κλωνοποίηση γιά τή λήψη τῶν βλαστικῶν τους κυττάρων. Μερικά ἀπό τά ἠθικά ἐρωτήματα πού ἀνακύπτουν ἀπό τήν ἐφαρμογή τῶν μεθόδων τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς εἶναι:

- Ἡ ἐπέμβαση καί ἡ ὑποκατάσταση τῆς ἀναπαραγωγικῆς λειτουργίας τοῦ ἀνθρώπου στό ἐργαστήριο ἀποτελεῖ ἠθική πράξη;

- Ποιός καθορίζει τά κριτήρια τῆς ἐπέμβασης στήν ἀναπαραγωγή;

- Ποιοί εἶναι οἱ κίνδυνοι μιᾶς τέτοιας ἐπέμβασης;

- Ποιά εἶναι τά πραγματικά ὀφέλη καί ποιός τά λαμβάνει οὐσιαστικά;

-Σέ ποιό μέλλον ὁδηγεῖ ἡ ἀποδοχή τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς ὡς ἐνδεδειγμένης

ἐπέμβασης;

- Ἡ ἐπέμβαση αὐτή ἐπηρεάζει, τελικά, τήν οἰκογενειακή, ψυχολογική καί κοινωνική συμπεριφορά τῶν ἀνθρώπων;

Τά ἐρωτήματα αὐτά, καί πιθανόν ἀρκετά ἄλλα, θά συνεχίζουν νά ἀποσχολοῦν τήν ἀνθρωπότητα. Ἡ ἀπάντησή τους δέν εἶναι οὔτε εὔκολη, οὔτε εἶναι δυνατόν νά ἐπιχειρεῖται ἀβασάνιστα. Τό ἠθικό ἐρώτημα πού συχνά σημειώνεται γιά τήν ὑποβοηθούμενη ἀναπαραγωγή εἶναι τό ἑξῆς: «μήπως ἡ κοινωνία τείνει νά ἀντιμετωπίζει τήν ἀδυναμία τεκνοποίησης σάν μία ἀσθένεια, στό βωμό τῆς ὁποίας κάθε θυσία εἶναι θεμιτή; Μήπως χρειάζεται νά μετατοπιστεῖ τό κέντρο βάρους ἀπό τή μέ κάθε τρόπο ἱκανοποίηση τῆς τεκνοποίησης τῶν ζευγαριῶν στήν ἀξιολόγηση τοῦ συμφέροντος τοῦ παιδιοῦ πού θά γεννηθεῖ, συμφέρον πού δέν συμπίπτει ἀναγκαστικά μέ ἐκεῖνο τῶν γονιῶν

του;» Γιά παράδειγμα, ἡ ἀπόκτηση τέκνων ἀπό γονεῖς προχωρημένης ἡλικίας δημιουργεῖ

ποικίλα προβλήματα, οἰκογενειακά, κοινωνικά καί ψυχολογικά στά παιδιά πού πρόκειται νά

γεννηθοῦν.

Πηγή: Βασιλείου Φανάρα, Ὑποβοηθούμενη Ἀναπαραγωγή, Ἠθικοκοινωνική προσέγγιση, ἐκδ. Τό Παλίμψηστον, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 118.