Βιοηθική Διαμεσολάβηση

Η Βιοηθική Διαμεσολάβηση είναι μία νέα προσέγγιση διευθέτησης ηθικών διλημμάτων, που ανακύπτουν κατά την λήψη δύσκολων αποφάσεων αναφορικά με την ενδεδειγμένη ιατρική φροντίδα. Ο θεσμός αυτός είναι παντελώς άγνωστος στην χώρα μας, έχει δε μεγάλη απήχηση τα τελευταία χρόνια τόσο στη Δυτική Ευρώπη, όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Εύλογα, λοιπόν, διερωτάται κανείς, τί ακριβώς είναι η Βιοηθική Διαμεσολάβηση και πού χρησιμοποιείται;

Η Βιοηθική διαμεσολάβηση είναι σύμφωνη προς τις θεμελιώδεις αρχές της Διαμεσολάβησης, αλλά συνάμα παρατηρούνται αρκετές διαφοροποιήσεις, που εναπόκεινται στην ιδιαίτερη φύση και την μοναδικότητα της διαδικασίας.

 Συνηθέστερα, οι διαφορές που υπάγονται στην διαδικασία αυτή, κινούνται γύρω από διλήμματα ζωής ή θανάτου, αλλά και δύσκολες υποθέσεις επιλογής της κατάλληλης ιατρικής περίθαλψης σε παιδιά.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα υποθέσεων, που ενδείκνυται η υπαγωγή τους στη διαδικασία αυτή, αποτελούν οι περιπτώσεις α) διαφωνίας των γονέων ως προς την διακοπή της κύησης ή μη, όταν υπάρχουν ενδείξεις για συγγενείς ανωμαλίες του εμβρύου, β) διαφωνίας των γονέων αναφορικά με την ενδεδειγμένη θεραπεία σε περιπτώσεις νεογνών/ παιδιών με συγγενείς ανωμαλίες ή σοβαρές ασθένειες, γ) διαφωνίας των συγγενικών προσώπων για την ενδεδειγμένη θεραπεία-περίθαλψη σε σοβαρές περιπτώσεις, δ) διαφωνίας των συγγενών για τη δωρεά οργάνων, ε) διαφωνίας του ιατρικού προσωπικού του νοσοκομείου με συναδέλφους ή με τη Διεύθυνση του Νοσοκομείου, στ) διλημμάτων τέλους της ζωής κτλ.

Η Βιοηθική Διαμεσολάβηση στοχεύει στην συναινετική επίλυση διαφορών μεταξύ των επαγγελματιών υγείας, των ασθενών και του οικογενειακού περιβάλλοντος αυτών, και για το λόγο αυτό διεξάγεται, συνήθως, στο χώρο του νοσοκομείου από Διαμεσολαβητή που προτείνει το ίδιο το Νοσοκομείο.

Αυτή είναι και η κυριότερη διαφορά της Βιοηθικής Διαμεσολάβησης από την κοινή Διαμεσολάβηση, που χρησιμοποιείται στις αστικές και εμπορικές διαφορές. Λόγω της φύσης της διαφοράς, ο τόπος διεξαγωγής της βιοηθικής διαμεσολάβησης είναι συνήθως το Νοσοκομείο, ο δε Διαμεσολαβητής επιλέγεται και πληρώνεται από αυτό. Εν αντιθέσει με τις αστικές και εμπορικές διαμεσολαβήσεις, οι οποίες διεξάγονται σε ουδέτερο χώρο, η επιλογή του Διαμεσολαβητή γίνεται από κοινού από τα αντίδικα μέρη, τα οποία επιμερίζονται και την αμοιβή του Διαμεσολαβητή.

Κατά τη διαδικασία αυτή, με τη βοήθεια ενός τρίτου, ουδέτερου προσώπου, του Διαμεσολαβητή, ειδικού σε θέματα βιοηθικής, επιδιώκεται η εξεύρεση λύσης, η οποία είναι προσανατολισμένη στα συμφέροντα και στην επιθυμία του ασθενούς, είναι αποδεκτή από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και ταυτόχρονα συμβαδίζει με τις αξίες και τις ηθικές αρχές άσκησης του ιατρικού λειτουργήματος.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι η διαμεσολάβηση είναι χώρος ιδιωτικής πρωτοβουλίας και βασίζεται στην εχεμύθεια και την εμπιστοσύνη, και για το λόγο αυτό ο Διαμεσολαβητής δεν πρέπει ν' αποκαλύπτει πληροφορίες που του έχουν εμπιστευτεί τα μέρη.

Ο ρόλος του Διαμεσολαβητή, όπως γίνεται αντιληπτό, είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς πρωτεύων μέλημά του είναι να αποφορτίσει συναισθηματικά τα εμπλεκόμενα μέρη, να ιεραρχήσει τα ιατρικά γεγονότα και να αναλύσει τα ηθικά διλήμματα. Καλείται να δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις, προκειμένου τα μέρη, και συγκεκριμένα οι φορτισμένοι συναισθηματικά συγγενείς του ασθενούς, να νιώσουν άνετα, οικεία και να εκφράσουν αυτό που πραγματικά αισθάνονται. 

Προκειμένου να ανταποκριθεί ο Διαμεσολαβητής στο δύσκολο αυτό έργο και ταυτόχρονα, να είναι αποτελεσματικός, θα πρέπει να συγκεντρώνει πολλές δεξιότητες και τεχνικές, όπως η ενεργητική ακρόαση, η ενσυναίσθηση, η ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων των μερών, η τήρηση της αρχής της εμπιστευτικότητας, η ισότητα στην αντιμετώπιση των μερών και η αποτελεσματική επικοινωνία.

Η Βιοηθική Διαμεσολάβηση είναι μία διαδικασία ευέλικτη και εθελοντική, η οποία «αγκαλιάζει» τα συμφέροντα όλων των μερών, δίνοντας όμως βαρύτητα στον συμφέρον του ασθενούς. Συμβάλλει ουσιαστικά στην διαχείριση των κινδύνων, αλλά και στην βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης ιατρικής φροντίδας, καθ’ ότι δίνεται η ευκαιρία στους ιθύνοντες να διαπιστώσουν τυχόν ελλείψεις και λανθασμένες πρακτικές. Προωθεί επίσης, τη θετική εικόνα των ιδρυμάτων υγειονομικής περίθαλψης και του ιατρικού προσωπικού. Τέλος, με τον τρόπο αυτό, όχι μόνο διευθετείται η συγκεκριμένη διαφορά, αλλά προλαμβάνονται και μελλοντικά προβλήματα ή τυχόν νομικές διενέξεις.

Η διαδικασία της Βιοηθικής Διαμεσολάβησης, είναι μία καθ’ όλα βιωματική εμπειρία.


Πηγή: Εύη Αυλογιάρη, Δικηγόρου παρ’ Αρειω Πάγω- Διαπιστευμένης Διαμεσολαβήτριας (CiArb-London)