Τρανσγένεση ,Βιοηθική και .... Αλμοδοβάρ.

  

 Στην καινούρια ταινία του Pedro Almodovar " Το σώμα που κατοικώ" (The Skin I Live In) ο πρωταγωνιστής είναι ένας τρελός επιστήμονας που μετά από πολλά πειράματα έχει δημιουργήσει έναν νέο τύπο δέρματος που είναι πιο σκληρό και πιο ανθεκτικό. Μάλιστα ισχυρίζεται ότι αντιστέκεται στα τσιμπήματα των κουνουπιών συνεπώς η ανακάλυψη του θα σώσει εκατομμύρια ζωές από την ελονοσία. Αποκαλύπτεται όμως πως για να το πετύχει αυτό έχει χρησιμοποιήσει γονίδια από γουρουνάκια τα οποία με την τεχνική “Transgenesis” κατάφερε να τα συνδυάσει με τα ανθρώπινα δημιουργώντας δέρμα με καλύτερες αντοχές παραβιάζοντας όμως τους νόμους της Βιοηθικής. Έτσι μετά το τέλος της ταινίας προκύπτουν μερικές βασικές επιστημονικές ερωτήσεις.

 

Πώς δημιουργούνται οι γενετικά μεταλλαγμένοι οργανισμοί ?

Ένας γενετικά τροποποιημένος οργανισμός είναι ένας οργανισμός στον οποίο εμφυτεύτηκε , με τεχνική διαδικασία, ένα γονίδιο που προέρχεται από άλλη ποικιλία οργανισμού και αποκαλείται ‘διαγονιδιακό’. Σκοπός είναι με τη μεταφορά του γονιδίου να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του οργανισμού έναντι εντόμων ή ζιζανιοκτόνων ή να αποκτήσει το φυτό χρήσιμες για τον άνθρωπο ουσίες (π.χ. βιταμίνη Α)

Υπάρχουν τρεις τεχνολογίες που δημιουργούν μεταλλαγμένα τρόφιμα και οι οποίες εγείρουν θέματα ηθικής τάξης και δεοντολογίας:

• Η πρώτη από αυτές είναι η τεχνική traditional breeding που περιλαμβάνει όλες τις μεθόδους καλλιέργειας φυτών που δεν εμπίπτουν στην νομοθεσία περί γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών. Με την τεχνική αυτή εννοείται κάθε ελεγχόμενη διασταύρωση φυτικών οργανισμών (ελεγχόμενη καλλιέργεια), γονιμοποίηση φυτών εργαστηριακά, η πολυπλοειδία, η μεταλλαξογόνο επίδραση με χημικές ουσίες ή ακτινοβολία, η ανάμειξη πρωτοπλαστών από σεξουαλικά συμβατά φυτά.
• Η δεύτερη είναι η τεχνική transgenesis, όπου έχουμε γενετική τροποποίηση στο γονιδίωμα ενός φυτικού οργανισμού, με ένα ή περισσότερα γονίδια από έναν μη – φυτικό οργανισμό ή από ένα φυτικό οργανισμό – δότη που δεν είναι σεξουαλικά συμβατό με το φυτό που τροποποιούμε.
• Τέλος έχουμε την τεχνική cisgenesis, όπου έχουμε γενετική τροποποίηση ενός φυτού με γονίδια από ένα άλλο φυτό, το οποίο είναι σεξουαλικά συμβατό μαζί του.

Η διαδικασία  του cisgenesis  όπως και αυτή του transgenesis εντάσσονται στο πλαίσιο των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών που έχουν εγείρει ηθικές διαφωνίες ως προς την παραγωγή και χρήση τους. Όσον αφορά τη πρώτη διαδικασία έχουμε να κάνουμε με μεταφορά γονιδίων από έναν φυτικό οργανισμό σε έναν άλλο. Η γενετική τροποποίηση εμπλουτίζει ουσιαστικά το γενετικό υλικό του φυτού. Η διαδικασία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μη φυσική και γι’αυτό δε δικαιολογούνται  οι ανησυχίες που εκφράζονται από μερίδα πολιτών και επιστημόνων. Άλλωστε στη διαδικασία μετέχουν μόνο φυτικοί οργανισμοί και μάλιστα στο προς τροποποίηση φυτό εισάγονται ολόκληρα γονίδια με τα ιντρόνιά τους από συγγενή φυτά (με τη φυσική μορφή που έχουν στο γονιδίωμα, δίχως παρέμβαση στη δομή του γονιδίου).

Μια παρακινδυνευμένη και θεωρητική υπόθεση, που όμως έχει υπαρκτές πιθανότητες, είναι ότι η διαδικασία του cisgenesis  θα μπορούσε να συμβεί και φυσικά με τις διαδικασίες τις μετάλλαξης και της φυσικής επιλογής. Η εξέλιξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την μεταλλαγή και σε βάθος χρόνου θα μπορούσαμε να είχαμε τη δημιουργία (με απόλυτα φυσικό τρόπο) του γονιδίου που θέλουμε. Εάν περιμέναμε τη φυσική εξέλιξη όμως η όλη διεργασία θα ήταν ιδιαίτερα χρονοβόρα και αμφιβόλου αποτελέσματος. Με το cisgenesis  επιταχύνουμε τη φυσική διαδικασία και την κάνουμε και πιο χρηστική για εμάς χωρίς να φαίνεται να πράττουμε κάποιο ηθικό ολίσθημα σε σχέση με την εγγενή ηθική αξία της φύσης.

Αντίθετα στην διαδικασία του transgenesis δεν ισχύουν τα ίδια δεδομένα. Εδώ δε μιλάμε πλέον για μια διεργασία που θα μπορούσε να συμβεί και στο φυσικό περιβάλλον (έστω και σε μικρή πιθανότητα σε βάθος χρόνου). Εκτός του ότι εισάγουμε κομμάτι – μέρος ενός γονιδίου (π.χ. μόνο τον υποκινητή του) , μπορεί να γίνει διασταύρωση του γενετικού υλικού του φυτού με το γενετικό υλικό όχι μόνο άλλου, μη συμβατού φυτού αλλά ακόμα και εντελώς διαφορετικού οργανισμού από εντελώς διαφορετικό βασίλειο.

Αυτή είναι και η βασική διαφορά μεταξύ cisgenesis  και transgenesis και γι’αυτό η δεύτερη περίπτωση προκαλεί πιο έντονα την ηθική κατακραυγή της κοινωνίας. Ο άνθρωπος θεωρείται ότι ‘παίζει το Θεό’ και πειραματίζεται επικίνδυνα και με απρόβλεπτες συνέπειες τόσο στον ίδιο όσο και στο φυσικό περιβάλλον. Οι πολυποίκιλοι έλεγχοι που υφίσταται τα προϊόντα πριν βγουν στην αγορά και τα στοπ γονίδια (γονίδια που δεν επιτρέπουν τον περαιτέρω πολλαπλασιασμό του γενετικά μεταλλαγμένου οργανισμού) έτσι ώστε τα τροποποιημένα φυτά να μην ‘ελευθερωθούν’ στο φυσικό περιβάλλον δε φαίνεται να μετριάζουν τις αντιδράσεις για τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα.

Πηγή : iatro.gr