Θεολογική Θεώρηση Για τα Διακαιώματα του Εμβρύου

Ανθρώπινο έμβρυο σε ηλικία περίπου 7 εβδομάδων

Ἡ ἰατρική ἄποψη ὅτι μέχρι τήν 14η ἡμέρα ἀπό τή γονιμοποίηση εἶναι δυνατή καί μή ἀνήθικη ἡ χρησιμοποίηση τοῦ ἐμβρύου γιά ἔρευνες καί πειράματα, βρίσκει τήν ὀρθόδοξη χριστιανική ἠθική ἀντίθετη, γιά εὐνόητους λόγους, καθώς τά ἀνθρώπινα ἔμβρυα δέν ἀπολαμβάνουν τά δικαιώματα πού ἔχουν οἱ ἀνθρώπινες ὑπάρξεις, ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς σύλληψης. Ἡ ἴδια ἀντίθεση ἐμφανίζεται ὅταν τό ἔμβρυο ἀντιμετωπίζεται ὡς πιθανόἀνθρώπινο πρόσωπο «potential human person» καί ὄχι ὡς ἄνθρωπος μέ αἰώνια προοπτική. «Στίς μέρες μας τό ἀνθρώπινο σῶμα

προσεγγίζεται ἀπό τήν ἰατρική μέ ἕνα μηχανιστικό τρόπο. Ἡ προσοχή μόνο στό ἀνθρώπινο σῶμα, ἀγνοώντας τήν ψυχοσωματική ὁλότητα συνιστᾶ μία ἀνθρωπολογία ξένη ἀπό τή χριστιανική. Ἡ χριστιανική ἠθική εἶναι προσηλωμένη στό ἀνθρώπινο πρόσωπο.

Ὁ σεβασμός στό ἀνθρώπινο πρόσωπο προϋποθέτει τό σεβασμό τῆς ἐλευθερίας τῆς

ἀνθρώπινης ὕπαρξης καί τήν ἀπουσία ὑλιστικῶν πρακτικῶν». Ὁ σκεπτικισμός, λοιπόν, δέν ὀφείλεται σέ μία μόνιμα ἀρνητική ἤ συντηρητική στάση, ἀλλά στήν ἀναζήτηση τοῦ θελήματος τῆς

Θεοῦ, στό σεβασμό τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί τῆς ἱερότητας τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης.

Στούς ὀρθόδοξους χριστιανούς παρέχεται ἡ δυνατότητα τῆς σπουδῆς στή βιβλική καί πατερική παράδοση, γιά τή διατύπωση καί βίωση θέσεων γιά τά καινοφανῆ προβλήματα. Ἡ ἐπι-

χειρηματολογία τοῦ ὀρθοδόξου χριστιανοῦ ἐπικεντρώνεται στό status τοῦ ἀνθρωπίνου ἐμβρύου καί τήν ἠθική του ὑπόσταση. Τήν ὕπαρξη τοῦ ζωντανοῦ Θεοῦ Λόγου λίγες ἡμέρες μετά τή σύλληψη, ἀναγγέλλει τό κατά ἕξι μῆνες μεγαλύτερο ἔμβρυο, ὁ Τίμιος Πρόδρομος, στή συνάντηση πού εἶχε ἡ Θεοτόκος μέ τήν ἐγκυμονοῦσα Ἐλισάβετ. Μετά τόν καθιερωμένο ἀσπασμό, τό βρέφος «ἐσκίρτησεν» στήν κοιλιά τῆς Ἐλισάβετ, ὁ ὁποία ἐπλήσθη μέ Ἅγιο Πνεῦμα καί εἶπε: «εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου». Διαφαίνεται λοιπόν ἡ ψυχοσωματική ἑνότητα τοῦ σεσαρκωμένου Λόγου ὡς ἐμβρύου καί προσώπου στή μήτρα τῆς Ὑπεραγίας θεοτόκου, καθώς τό ἄλλο ἔμβρυο, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος σκιρτᾶ στήν κοιλιά τῆς μητέρας του καί ἡ Ἐλισάβετ ἀποκαλύπτει ἐν ἁγίῳ Πνεύματι τήν ἐγκυμοσύνη καί

τόν εὐλογημένο καρπό τῆς Παρθένου Μαρίας. Ὁ ὑμνογράφος τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου γράφει στήν Α’ Στάση: «Ἄγγελος Πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφη εἰπεῖν τή Θεοτόκῳ τό Χαῖρε καί σύν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ σωματούμενόν σε θεωρῶν, Κύριε...» Τά λόγια αὐτά ὑποδηλώνουν τήν ταυτόχρονη σύλληψη τοῦ Θεοῦ Λόγου στή μήτρα τῆς Θεοτόκου. Ἀλλά καί τό τροπάριο τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ («Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τό κεφάλαιον») τονίζει τό χρονικό σημεῖο καί τήν ἀρχή τῆς σωτηρίας ἀπό τή στιγμή τῆς σύλληψης τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ. Ἡ ἀναφορά στήν ψυχοσωματική ἑνότητα τοῦ Θεοῦ Λόγου στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ κατά τή σύλληψη, καθιστᾶ τήν ὀρθόδοξη θεολογία ἀπόλυτη ἀπέναντι στήν ὀντολογική στιγμή τῆς ἐμψυχώσεως τοῦ ἐμβρύου καί στόν ἀπαιτούμενο σεβασμό ὡς ἀνθρώπινο πρόσωπο ἀπ’ αὐτό τό χρονικό σημεῖο. Σημαντικά πατερικά χωρία ἀναφέρονται στή μυστηριακή στιγμή τῆς ταυτόχρονης ἐμψύχωσης τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος κατά τήν σύλληψη καί ἀναμφίβολα ὅσα γράφθηκαν γιά τήν ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου καί ἐπικυρώθηκαν ἀπό τίς ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἀποτελοῦν καί τήν πίστη τοῦ ὀρθόδοξου πληρώματος. Οἱ ἑορτασμοί ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου στίς 25 Μαρτίου, τῆς συλλήψεως τῆς Ἁγίας Ἄννης (γιά τή Θεοτόκο) στίς 9 Δεκεμβρίου, τῆς συλλήψεως τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ὑπό τῆς Ἐλισάβετ στίς 23 Σεπτεμβρίου, δηλώνουν ξεκάθαρα ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ζωή ἀρχίζει ἀπό τό σημεῖο αὐτό καί ὄχι ἀργότερα, ὅταν δηλαδή τό ἔμβρυο γίνεταιὁρατό, ὅπως πιστεύουν ὁρισμένοι.

Πηγή: Βασιλείου Φαναρά, άρθ. "Θεολογική Θεώρηση για τα δικαιώματα του Εμβρύου", Πνευματική Διακονία, Αθήνα, 2011, τεύχος 10ο, σελ. 16